Τραγουδιστές

Ανάλογος πλούτος στο υλικό του αρχείου παρατηρείται και όσον αφορά τους τραγουδιστές. Τόσο για τους οργανοπαίκτες όσο και για τους τραγουδιστές δεδηλωμένος στόχος των εμπνευστών του αρχείου (Φοίβος Ανωγειανάκης, Γιώργος Αμαργιανάκης, Γρηγόρης Σηφάκης) ήταν να καταγραφούν μουσικοί που ήταν απομονωμένοι στα χωριά τους, δεν επικοινωνούσαν δηλαδή με το βασικό νέο ρεύμα της μουσικής της Κρήτης όπως διαμορφωνόταν πια κεντρικά από το ραδιόφωνο, τα συχνότατα πια κατά την δεκαετία του 1980, κρητικά γλέντια και, κυρίως την δισκογραφία.

Πίσω από την κίνηση αυτή διαφαίνεται η πρόθεση, την οποία άλλωστε διατυπώνουν ξεκάθαρα οι δυο μουσικολόγοι στην εναρκτήρια εκδήλωση της σχετικής διαδικασίας στις 8 Μαΐου του 1982, να καταγραφεί η παραδοσιακή μουσική της Κρήτης στην πιο ατόφια και γνήσια μορφή της, όσο το δυνατόν πιο ανεπηρέαστη από τις «σειρήνες» που προσπαθούν κατά καιρούς να την επηρεάσουν. Ο στόχος αποδεικνύεται βέβαια χιμαιρικός και ανέφικτος: ο Παντελής Μπαριταντωνάκης εξηγεί σε συνέντευξη στον Γιώργο Αμαργιανάκη στο αρχείο μας ότι ο βασικός τρόπος για να μάθει την κρητική μουσική και να γίνει λυράρης ήταν οι δίσκοι του Στρατή Καλογερίδη τους οποίους άκουγε και αντέγραφε μετά μανίας, ώσπου κατάφερε να παίζει απαράλλαχτα σαν εκείνον.

Ωστόσο η επιμονή αυτή των δημιουργών του αρχείου έχει τη σημασία της. Στις ηχογραφήσεις των δεκαετιών 1980-1990 που ακολουθούν, ο ακροατής θα αντιληφθεί ένα πολύ διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος από το σημερινό, λιτότερο, δωρικότερο, απέριττο, στιβαρό, χωρίς προσπάθειες διακοσμητικότητας ή επίδειξης. Το σχέδιο των εμπνευστών του αρχείου για καταγραφή τραγουδιστικού στυλ πέρα από τις επιρροές της δισκογραφίας και του ραδιοφώνου φαίνεται ότι βρήκε πάντως την ιδανική του ενσάρκωση σ’ έναν ερασιτέχνη τραγουδιστή που δεν είχε καμιά σχέση με την κρητική παράδοση: ο Νικόλας Αθανασάκης από το Αστροχώρι, ένα χωριό 55 χιλιόμετρα από την Άρτα, κατεβαίνει στην Κρήτη για να επισκεφτεί το γιο του που ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο και να εκπληρώσει ένα παλιό προσωπικό του τάμα, μια κι ήταν ένθερμος βενιζελικός και αγωνιστής της εθνικής αντίστασης. Ο Γ. Αμαργιανάκης δεν χάνει την ευκαιρία να τον ηχογραφήσει και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Με το ίδιο σκεπτικό έχουν καταγραφεί στο αρχείο αρκετοί ερασιτέχνες εκτελεστές και τραγουδιστές της παραδοσιακής μουσικής της Κρήτης, πολλές φορές σε μεγάλη ηλικία.