Ομιλία
Γ. Κουρουπός
ΣΤΟΙΧΕΙα τεκμηριου
ΤΙΤΛΟΣ:
Ομιλία
Αναγν. Κωδικοσ:
aga_tape_T347_01
Ημερομηνία:
3 Ιουνίου 1986
ΔΙΑΡΚΕΙΑ:
06’55”
ΤΟΠΟΣ:
Αίθουσα 3
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ:
–
ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Γ. Κουρουπός
ΓΛΩΣΣΑ:
Ελληνικά
ΑΔΕΙΑ:
cc
ΤΥΠΟΣ ΠΡΩΤΟΤ. ΑΡΧΕΙΟΥ:
ΤΑΡΕ
ΘΕΣΗ ΠΡΩΤΟΤ. ΑΡΧΕΙΟΥ:
Εργαστήριο ΘΕΚΙΜΣ
ΤΥΠΟΣ:
Εκδήλωση
Απομαγνητοφώνηση Γιώργος Κουρουπός: «[…] Σταυροφοριών όπου οπωσδήποτε δημιούργησαν ορισμένα νήματα προς την Ανατολή και μια κάποια μεγαλύτερη επικοινωνία των διαφόρων πολιτισμών, δημιουργήθηκε ξαφνικά μια Αναγέννηση, που δημιούργησε πολύ πολύ όμορφα καλλιτεχνήματα. Αυτοί ήσαν οι πρώτοι επώνυμοι δημιουργοί τραγουδιού ας το πούμε έτσι – έντεχνου τραγουδιού – που τραγούδησαν τον έρωτα, την ομορφιά της ζωής, λάτρεψαν τη γυναίκα που μέχρι εκείνη την εποχή ήταν σύμβολο του διαβόλου, και επιπλέον έκαναν για πρώτη φορά το στρατευμένο τραγούδι που λέμε, δηλαδή – για πρώτη φορά είναι ίσως υπερβολική η χρήση της λέξης, αλλά είναι από τους πρώτους που κάνανε συνειδητά στρατευμένο τραγούδι, στο βαθμό που ήσαν εξαρτημένοι από τους διάφορους άρχοντες που ακολουθούσαν στις Σταυροφορίες και έπρεπε λίγο πολύ να παίξουν κι ένα ρόλο πολιτικό. Σήμερα το βράδυ θα σας παίξουμε διάφορα τέτοια τραγούδια, κυρίως από τέσσερις χώρες: την Αμερική, τη Γαλλία, τη Γερμανία, και προφανώς την Ελλάδα. Θα αρχίσουμε πρώτα με τα ξένα τραγούδια και θα μου επιτρέψετε στο ενδιάμεσο να πω λίγα λόγια για το ελληνικό τραγούδι, που μας ενδιαφέρει πολύ πιο πολύ ίσως, αυτή η πλευρά του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού του ελληνικού. Για την ώρα, μόνο για τα τραγούδια που θα σας πούμε τώρα στο πρώτο μέρος, ας το ονομάσουμε έτσι αυτό το πρώτο μέρος των ξένων τραγουδιών ήθελα να σας πω ότι κάθε φορά ακολουθήθηκε διαφορετική διαδικασία στην εξέλιξη αυτού του είδους του τραγουδιού, για παράδειγμα στη Γαλλία, από πολύ νωρίς, από τα τέλη του 18ου αι. παρουσιάζονται οι πρώτες μπουάτ, τα πρώτα καλλιτεχνικά καμπαρέ, μες στα οποία αρχίζει και δημιουργείται ένα τέτοιο είδος τραγουδιού κι είναι γνωστά μάλιστα μετέπειτα, προς το τέλος του 19ου αι., μερικά καμπαρέ τέτοιου τύπου είναι εξαιρετικά γνωστά. Ο Μαύρος Γάτος ήταν ένα απ’ αυτά, όπου διατηρήθηκε αυτή η παράδοση ακόμη και πριν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όπου σύχναζαν πολύ σπουδαίοι μουσικοί, οι σπουδαιότεροι μουσικοί της εποχής δηλαδή, ήσαν επίσης θαμώνες αυτών των καμπαρέ. Δε σημαίνει ότι σώνει και καλά δημιουργούσαν κάποιο έργο μέσα εκεί, όπως επίσης και πολύ σπουδαίοι ποιητές. Έτσι λοιπόν συχνά είχαμε να κάνουμε με τραγούδια που είχανε πολύ μεγάλες απαιτήσεις τεχνικές και παρολαυτά, μια τους φιλοδοξία ήταν να μπορούν να είναι εύληπτα στον πολύ κόσμο. Στη Γερμανία ακολουθήθηκε μια διαφορετική διαδικασία, μιλάω τώρα περισσότερο για τις αρχές του 20ού αιώνα και δη στη διάρκεια του μεσοπόλεμου. Εκεί έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο, η πολιτικοποίηση κατά κάποιο τρόπο των διανοούμενων καλλιτεχνών της εποχής και η αντίδρασή τους απέναντι στην άνοδο του φασισμού. Θα ξέρετε όλοι τον Brecht, τα έργα του. Μέσα απ’ το θέατρο ξεκίνησαν πάρα πολλές μουσικές, που έδωσαν μάλιστα αν θέλετε μία από τις τρεις σχολές που ακολούθησε η γερμανική μουσική, δηλαδή η γερμανική μουσική στην αρχή του 20ου αιώνα ας πούμε ότι είχε τρία σκέλη: το ένα ήτανε ακόμη τα απομεινάρια του ρομαντισμού με συνθέτες όπως ο Richard Strauss, όπως ο Mahler, η άλλη πλευρά ήταν αυτή η εντελώς ριζοσπαστική πλευρά που ήθελε να ανατρέψει τα πάντα ας πούμε, αναζητούσε μια καινούρια έκφραση ενάντια σε όλους τους νόμους και τους κανόνες και τις παραδόσεις της κλασικής μουσικής, η σχολή αυτή που ονομάστηκε μετά σχολή της Βιέννης, η δωδεκαφθογγική όπως λένε οι μουσικοί, την οποία ίσως να μην ξέρετε, αλλά εν πάσει περιπτώσει μία τάση που προσπαθεί να ανατρέψει όλα τα δεδομένα της παραδοσιακής κλασικής μουσικής ας το πούμε έτσι, δεύτερη τάση, και υπήρξε και μία τρίτη που ήταν αυτή ακριβώς που προήλθε από πιο πολιτικοποιημένους ας το πούμε έτσι καλλιτέχνες, που γύρεψαν, ακριβώς το ίδιο ξανάρχεται, με ποιο τρόπο μπορούνε να μιλήσουνε στον πολύ κόσμο, χωρίς παράλληλα όμως να κάνουνε έναν συμβιβασμό ποιοτικό στο έργο τους. Από αυτούς λοιπόν τους μουσικούς θα παίξουμε σήμερα τραγούδια, δηλαδή ξέρετε ποιοι είναι αυτοί οι μουσικοί, ο Kurt Weill κυρίως, ο Eisler, κι ο Dessau, μουσικοί μάλιστα που αναγκάστηκαν με την άνοδο του φασισμού να εκπατριστούν, αργότερα πήγαν άλλοι περάσανε από Γαλλία, άλλοι πήγανε στην Αμερική, άλλοι επανήλθαν, ο Dessau παραδείγματος χάριν επανήλθε μετά στην ανατολική Γερμανία και ήταν ένας απ’ τους κύριους συνθέτες που έδρασαν στην ανατολική Γερμανία. Το έργο τους συνδέθηκε πολύ συχνά με το έργο του Brecht και τα τραγούδια τους νομίζω ακόμη και σήμερα έχουν πολύ πολύ μεγάλη απήχηση. Από τους Γάλλους που θα σας πω, θα σας πούμε τραγούδια του Jaubert και του Kosma που είναι δύο από τους βασικούς μουσικούς που κάνανε κυρίως θέατρο και σινεμά στη Γαλλία. Στην Αμερική τώρα μια τελευταία κουβέντα, εκεί περισσότερο ρόλο έπαιξε το, εκτός από το μπλουζ βέβαια, έπαιξε μετά ρόλο το αμερικάνικο μιούζικαλ, που όπως ξέρετε ήταν συχνά βέβαια ενός επιπέδου πολύ πιο χαμηλού, επιζητούσε ίσως πολύ πιο εφήμερες απολαύσεις, ας το πούμε έτσι, αλλά επίσης αρκετά συχνά, βρέθηκαν εκεί μέσα δημιουργοί όπως ο Gershwin, όπως ο Cole Porter του οποίου θα παίξουμε τραγούδια σήμερα, κι άλλοι οι οποίοι γράψανε πολύ πολύ όμορφα τραγούδια, όπως επίσης και το σινεμά ήταν μια αφορμή για πολύ ωραία μουσική. Ξέρετε ότι το σινεμά ξεκίνησε πρώτα, κυρίως στηριζόμενο στη μουσική που υπήρχε, στην κλασική μουσική, και άρχιζαν κι έπαιρναν διάφορα κομμάτια κι επενδύανε με αυτό τον τρόπο την οθόνη, το έργο, αργότερα όμως λίγο λίγο αυτονομήθηκε πολύ η μουσική έκφραση του σινεμά κι έρχονται ακόμη και σήμερα δημιουργίες μέσα στο σινεμά που δεν είναι άνευ ενδιαφέροντος, όπως κυρίως ένα παράδειγμα ας πούμε, οι δημιουργίες του Νίνο Ρότα. Ό,τι έχει συνδεθεί από πλευράς Νίνο Ρότα με τα έργα του Φελίνι είναι συνήθως κατιτί αρκετά αξιόλογο. Αυτά για την ώρα, θα επανέλθω μετά για να μιλήσουμε για το ελληνικό τραγούδι, να βρούμε τις αντιστοιχίες με όλα αυτά που είπαμε μέχρι στιγμής και ν ’αρχίσουμε να σας παίζουμε μερικά τραγούδια.
