Συνέντευξη Γ. Κωνστάντζου

Εργαστήρι Παλιάς Μουσικής

ΣΤΟΙΧΕΙα τεκμηριου

ΤΙΤΛΟΣ:

Αναγν. Κωδικοσ:

aga_tape_T104_01

Ημερομηνία:

3 Ιουνίου 1986

ΔΙΑΡΚΕΙΑ:

12’03”

ΤΟΠΟΣ:

Ναός Αγ. Φραγκίσκου, Ρέθυμνο

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ:

ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Εργαστήρι Παλιάς Μουσικής

ΓΛΩΣΣΑ:

ΑΔΕΙΑ:

ΤΥΠΟΣ ΠΡΩΤΟΤ. ΑΡΧΕΙΟΥ:

ΤΑΡΕ

ΘΕΣΗ ΠΡΩΤΟΤ. ΑΡΧΕΙΟΥ:

Εργαστήριο ΘΕΚΙΜΣ

ΤΥΠΟΣ:

Εκδήλωση

Σχόλια Περιέχεται συνέντευξη του Γιώργου Κωνστάντζου από το Βαγγέλη Γεραρχάκη

Απομανγητοφώνηση Γεραρχάκης: «Σήμερα έχουμε μαζί μας τον ιδρυτή μίας ομάδας θα λέγαμε ή ενός μουσικού σχήματος που λέγεται Εργαστήρι Αναγεννησιακης…». Κωνστάντζος: «Παλιάς Μουσικής». Γεραρχάκης: «Παλιάς Μουσικής. Δεν ξέρω αν είναι σωστό να χρησιμοποιούμε Παλιάς Αναγεννησιακής Μουσικής, είναι το ίδιο πράγμα, έτσι Γιώργο;» Κωνστάντζος: «Είναι θέμα τίτλου, δηλαδή ο τίτλος είναι αυτός: Εργαστήρι Παλιάς Μουσικής. Τώρα το τι κάνουμε.. η έννοια της Παλιάς Μουσικής δεν είναι μόνο η Αναγέννηση, είναι και ο Μεσαίωνας, είναι και η εποχή του Μπαρόκ, είναι και ακόμα πιο παλιά ενδεχομένως η Αρχαία Ελληνική Μουσική κι όλα αυτά που βρίσκονται μέσα στα σχέδιά μας, αλλά δεν τα έχουμε ακόμα αγγίξει», Γεραρχάκης: «Γιώργο, εσύ σαν ιδρυτής σε αυτό το Εργαστήρι Παλιάς Μουσικής, απ’ ότι θυμάμαι είχατε ξανάρθει στο Ρέθυμνο, στο Λύκειο Ελληνίδων το ’86 αν δεν κάνω λάθος» (σ.σ. 24-1-1987 από αρχείο Στεφανάκη και περιοδικό Αριάδνη, επιστημονική επετηρίδα της Φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, τόμος 4, 1988, σ. 303), Κωνστάντζος: «Το ’86 και είχαμε ξανάρθει και παλιά το ’82 με ένα μικρότερο ακόμα σχήμα», Γεραρχάκης: «Σας είχε καλέσει κάποιος φορέας ή είχατε έρθει μόνοι σας;», Κωνστάντζος: «Το 1982 ήταν τα Μουσικά Νειάτα (sic), το 1986 το Πανεπιστήμιο μας είχε καλέσει και τώρα ο Δήμος», Γεραρχάκης: «Το ’86 το θυμάμαι γιατί ήμουν κι εγώ εκεί τότε. Επίσης Γιώργο θα ήθελα να μας μιλήσεις λίγο για το ξεκίνημά σας. Τί ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την Αναγεννησιακή μουσική, που απ’ ό,τι ξέρουμε στη σημερινή εποχή είναι λίγο προς τη νεολαία, ας το λέγαμε έτσι», Κωνστάντζος: «Στην Ελλάδα, γιατί στο εξωτερικό υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ρεύμα. Οι δίσκοι ας πούμε που βγαίνουν, αυτού του είδους της μουσικής έχουν μεγάλη κυκλοφορία. Τα συγκροτήματα όπου κάνουν συναυλίες είναι γεμάτες οι αίθουσες. Εδώ τώρα στην Ελλάδα, κι εμείς ας πούμε δεν έχουμε πρόβλημα γιατί και έχουμε αρκετές αιτήσεις από διάφορους δήμους για να εμφανιστούμε και οι αίθουσες που εμφανιζόμαστε είναι πάντα γεμάτες. Δεν ξέρω τώρα αν υπήρχαν πολλά συγκροτήματα τι θα γινόταν. Ίσως επειδή είμαστε οι μοναδικοί.», Γεραρχάκης: «Σωστά. Απ’ ό, τι είδα όμως κι εμάς η αίθουσά μας ήταν γεμάτη και τώρα και το ’86, οπότε αυτό δείχνει ότι ο Ρεθεμνιώτικος κόσμος κάπου.. δεν ξέρω αν οφείλεται στο ότι περάσανε από εδώ οι Ενετοί, ότι έχουμε μια ιστορία Ενετική. Αυτό επηρεάζει τον πολιτισμό του τόπου, να δεχόμαστε εμείς σαν κρητικοί και τη Βυζαντινή αλλά και την Αναγεννησιακή μουσική;», Κωνστάντζος: «Αυτό που θέλω να πω είναι ότι στην Κρήτη ο πολιτισμός πιστεύεται ότι έχει χτιστεί πάνω στα Ενετικά πλαίσια. Δεν είναι έτσι. Ο κρητικός πολιτισμός είναι κρητικός. Καθαρά κρητικός. Απλά χρησιμοποίησε ίσως μερικές φόρμες Ενετικές, δηλαδή δεν είναι ας πούμε ο Χορτάτσης ένας Ενετός ποιητής, συγγραφέας, ή ο Κορνάρος, απλώς επειδή υπήρχε τότε η φόρμα του ιπποτικού μυθιστορήματος έγραψε και ο Χορτάτσης. Όλα αυτά τα δημιουργήματα είναι καθαρά ελληνικά. Ο Λεονταρίτης αντίθετα, ο Φραγκίσκος Λεονταρίτης, ο συνθέτης που παίξαμε έργα του χθες, είναι ένας Έλληνας που χρησιμοποίησε όμως όχι μόνο τις φόρμες, αλλά και τον τρόπο σύνθεσης της Βενετίας. Αυτός μπορεί κανείς να πει ότι επηρεάστηκε από τους Ενετούς. Ο Θεοτοκόπουλος κι όλοι αυτοί από τις άλλες τέχνες, δεν επηρεάστηκαν, ήταν αυθύπαρκτοι. Απλώς το ότι όλοι ζωγράφιζαν αγιογραφίες, ζωγράφισε και ο Γκρέκο αγιογραφίες.», Γεραρχάκης: «Γιώργο, μια και ανέφερες μερικά ονόματα οργάνων, κι επειδή απευθυνόμαστε σε ένα ακροατήριο που βομβαρδίζεται κυριολεκτικά από τους ντόπιους σταθμούς και από τους αθηναϊκούς συνέχεια από αυτή που λέμε λαϊκή μουσική και ευρωπαϊκή. Τώρα κατά πόσο είναι λαϊκή, ας το κρίνουν οι ίδιοι», Κωνστάντζος: «Να την πούμε λαϊκίστικη γιατί η λέξη λαϊκός είναι πολύτιμη λέξη και μακάρι να ήταν ο πολιτισμός μας λαϊκός πολιτισμός. Αυτό με το οποίο βομβαρδιζόμαστε είναι δείγματα πολιτισμού μιας πολύ χαμηλής υποστάθμης, που εντάξει σέβεται κανείς την ύπαρξή της, αλλά δε μπορώ να δεχτώ ότι θα πρέπει να κατακλύσει τα αυτιά μας ή τους σταθμούς ή τα σχολεία, τις εκδηλώσεις των ανθρώπων επιφανών και μη, να κατακλύσει αυτή η λαϊκίστικη έκφραση πολιτισμού. Έχει ξεφύγει από την έννοια του λαϊκού πλέον», Γεραρχάκης: «Να λοιπόν που είναι μια ωραία ευκαιρία να κάνουμε μια αρχή, να ενημερώσουμε λίγο τον κόσμο πάνω στην οργανολογία αν θέλεις. Θα ‘θελα λοιπόν Γιώργο τελείως εγκυκλοπαιδικά να μας δώσεις λίγο την ονοματολογία των οργάνων που τουλάχιστον εσείς χρησιμοποιείτε, γιατί όλα θα ήταν λίγο αδύνατον να τα ονοματίσουμε». Κωνστάντζος: «Τα όργανα ας τα χωρίσουμε σε τρεις εποχές: τα μεσαιωνικά όργανα, τα αναγεννησιακά όργανα και τα όργανα της εποχής Μπαρόκ. Δε διαφέρουν πάρα πολύ αυτά μεταξύ τους παρά μόνο το ότι όπως και σήμερα βέβαια τα όργανα εξακολουθούν να εξελίσσονται. Όσο προχωράμε πιο μετά είναι και πιο τέλεια και πιο εύκολα στο χειρισμό τους. Μεσαιωνικά όργανα υπάρχουν τα όργανα που παίζουνε μελωδίες κυρίως κι αυτά είναι το φίντελ, ή το ρεμπέκ. Το ρεμπέκ είναι θα λεγε κανείς ένα πιστό αντίγραφο της κρητικής λύρας ή το αντίθετο και βέβαια προέρχεται από το ρεμπάμπ, το μεσανατολικό όργανο και μεταφέρθηκε στη Δύση από τους Άραβες. Το φίντελ είναι κάτι σαν πρόγονος του σημερινού βιολιού. Υπάρχει η τροχολύρα, αυτό που είδατε, που σήμερα επιζεί σαν λαϊκό όργανο της Κεντρικής Ευρώπης ή στην Ουγγαρία. Hurdy Gurdy το λένε, Gironda στην Ιταλία. Στην Ελλάδα δεν έχει αποκτήσει κάποιο όνομα, δεν ήταν δηλαδή ποτέ κάποιο όργανο διαδεδομένο αυτό στην Ελλάδα. Τα λαούτα τα μεσαιωνικά, που αργότερα εξελίχθηκαν σε αναγεννησιακά, τα διάφορα φλάουτα τα οποία είναι ευθύαυλοι, δηλαδή είναι φλάουτα με ράμφος κι όχι πλαγίαυλοι Και οι διάφορες μπομπάρδες ή όπως τα λέγαμε οι ζουρνάδες. Αυτά κυρίως, μαζί με τα κρουστά τα οποία είχαν μια μεγάλη ποικιλία ήταν τα βασικά όργανα του Μεσαίωνα. Στην Αναγέννηση αρχίζουν να προστίθενται διάφορες εφευρέσεις, θα λέγαμε, διαφόρων οικογενειών πνευστών που εξυπηρετούσαν πλέον την πολυφωνική αρμονία κι έτσι έχουμε οικογένειες πνευστών με γλωσσίδι, όπως είναι η κρομόρνη, η κορναμούζα. Υπάρχουν τα σαλμάι, ή πόμερ αλλιώς λέγονται που είναι κάτι σαν πρόγονοι του όμποε. Υπάρχουν πλέον οικογένειες τα φλάουτα με ράμφος που αρχίζουν απ’ το πιο μικρό και φτάνουν σε πολύ μεγάλα μεγέθη κι άλλα πολλά πνευστά. Ήταν κυρίως τα ράκετς, τα πόρτχολ, πάρα πολλά.. πάρα πολλές οικογένειες πνευστών υπήρχαν αυτή την εποχή. Βέβαια τότε αρχίζουν να γίνονται διαδεδομένα και τα χάλκινα πνευστά ενταγμένα πλέον μέσα σε οικογένειες. Τα τρομπόνια ξεκινάνε από το πιο μικρό, σοπράνο, και καταλήγουν στο πιο μεγάλο και όλα αυτά. Επίσης εμφανίζονται οι λεγόμενες βιόλες ντα γκάμπα, που ήταν έγχορδα με τάστα. Από την πιο μικρή κι αυτή μέχρι την πιο μεγάλη. Το τσέμπαλο και το εκκλησιαστικό όργανο κάνουν δειλά δειλά την εμφάνισή τους αυτή την εποχή και τα κρουστά περιορίζονται σε ποικιλία. Υπάρχουν τα λεγόμενα βαθιά τύμπανα και κάτι σαν ντέφια. Στην εποχή του μπαρόκ αρχίζει πλέον η αναζήτηση της δεξιοτεχνίας και έτσι δημιουργείται το βιολί. Το βιολί που είναι ένα όργανο που έχει αφάνταστες δυνατότητες δεξιοτεχνικές που σιγά σιγά κυριαρχεί στην κυριολεξία σε όλη την Ευρώπη σαν όργανο δεξιοτεχνικό. Το άλλο μελωδικό όργανο είναι το φλάουτο και είναι εκείνη την εποχή σαν πλαγίαυλος αλλά και σαν φλάουτο με ράμφος και το όμποε, το όμποε της εποχής Μπαρόκ. Αυτά τα τρία όργανα είναι τα όργανα που παίζουνε μελωδίες. Το λεγόμενο μπάσο κοντίνουο, δηλαδή αυτό που συνοδεύει τη μελωδία, παίζεται κυρίως από το τσέμπαλο, το εκκλησιαστικό όργανο ή κάποια άρπα ή και ταυτόχρονα από ένα βιολοντσέλο ή μία βιόλα ντα γκάμπα ή βιολόνε. Το βιολόνε είναι μια πολύ μεγάλη βιόλα ντα γκάμπα κάτι σαν το σημερινό κοντραμπάσο θα λέγαμε», Γεραρχάκης: «Γιώργο, εδώ θα ήθελα να σταματήσουμε για να μην κουράσουμε πολύ τους ακροατές. Είναι πάρα πολλά αυτά που έχουμε να πούμε, ίσως να δοθεί μια ευκαιρία. Φεύγοντας, εγώ θα ήθελα να σε ευχαριστήσω εκ μέρους του Πανεπιστημίου και σαν μέλος της Πανεπιστημιακής Κοινότητας και σαν μέλος της Επιτροπής των Πολιτιστικών όπως λέγεται του Πανεπιστημίου μας, μπορώ υπεύθυνα να σου δώσω μία υπόσχεση, ότι θα προσπαθήσω, όσο τουλάχιστον περνάει από το χέρι μου, ότι τον επόμενο χειμώνα θα προσπαθήσουμε να καλέσουμε το Εργαστήρι Παλιάς Μουσικής, που εκπροσωπείς, στο Πανεπιστήμιό μας για να έρθουνε σε μια πρώτη επαφή και οι φοιτητές μας με αυτό το είδος της μουσικής. Είμαι αισιόδοξος γι’ αυτό γιατί στο Πανεπιστήμιό μας λειτουργεί κι ένας τομέας εθνομουσικολογίας όπως λέγεται και τον ενδιαφέρει πάρα πολύ η προσπάθεια που κάνουν όλοι εκείνοι οι οποίοι ασχολούνται με την εθνομουσικολογία όπως θα τη λέγαμε, με την εθνική μουσική των λαών, πιο απλά θα ‘λεγα. Θα ‘θελα να σ’ ευχαριστήσω γι’ αυτή τη συνέντευξη κι εύχομαι σε μια άλλη συνάντησή μας να πούμε πολύ περισσότερα για να ενημερώσουμε και το κοινό μας που τόσο πολύ είναι πρόθυμο να πλησιάσει αυτό το είδος της μουσικής.» Κωνστάντζος: «Το έδειξε μάλιστα με την παρουσία του στη χθεσινή συναυλία, που για εμάς ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη και η ζεστασιά του Ρεθυμνιώτικου κοινού μας άφησε συγκινημένους.» Γεραρχάκης: «Αυτό λοιπόν Γιώργο είναι μια απόδειξη ότι θα μας ξανάρθεις, σ’ ευχαριστούμε πολύ.», Κωνστάντζος: «Κι εγώ, γειά».