Συρτά Χανιώτικα
Γεώργιος Χατζηδάκης (λύρα), Μανιάς Νικόλαος (λαγούτο, τραγούδι)
ΣΤΟΙΧΕΙα τεκμηριου
ΤΙΤΛΟΣ:
Συρτά Χανιώτικα
Αναγν. Κωδικοσ:
aga_tape_T006_05
Ημερομηνία:
3 Ιουνίου 1986
ΔΙΑΡΚΕΙΑ:
05’01”
ΤΟΠΟΣ:
Αίθουσα ΠΚ Περιβόλια Ρεθύμνου
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ:
Κρητική παραδοσιακή μουσική
ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Γεώργιος Χατζηδάκης (λύρα), Μανιάς Νικόλαος (λαγούτο, τραγούδι)
ΓΛΩΣΣΑ:
Ελληνικά
ΑΔΕΙΑ:
cc
ΤΥΠΟΣ ΠΡΩΤΟΤ. ΑΡΧΕΙΟΥ:
ΤΑΡΕ
ΘΕΣΗ ΠΡΩΤΟΤ. ΑΡΧΕΙΟΥ:
Εργαστήριο ΘΕΚΙΜΣ
ΤΥΠΟΣ:
Ηχογράφηση
Γεώργιος Χατζιδάκης: λύρα.
Νίκος Μανιάς: λαούτο, τραγούδι.
α) «Κεφαλιανός συρτός». Από 0:11 έως 1:21. Μια πολύ παλιά ηχογράφηση του σκοπού υπάρχει με τον λυράρη Μανόλη Λαγουδάκη (ή Λαγό) στη συλλογή Κρητική μουσική παράδοση οι πρωτομάστορες 1920-1955 αυθεντικές εκτελέσεις με τίτλο «Ούλοι αγαπούν και χαίρονται»: Στέλιος Αεράκης (εκδ.) Κρητική μουσική παράδοση οι πρωτομάστορες 1920-1955 αυθεντικές εκτελέσεις. Ηράκλειο: Αεράκης Κρητικό Μουσικό Εργαστήρι, CD 3 (Μανόλης Λαγός), κομμάτι 7. Είναι πολύ διαδεδομένος σκοπός και πολλοί λυράρηδες τον έχουν χρησιμοποιήσει σε ηχογραφήσεις τους.
β) «Νεοχωρίτικος συρτός» ή «συρτός σηρικαριανός του Μαριάνου». Από 1:22 έως 3:05. Ο λυράρης Νικόλαος Κατσουλάκης (ή Κουφιανός) ηχογράφησε τον σκοπό το 1934 με τον στενό συνεργάτη του, σαντουριέρη Αντώνη Παπαμαρκάκη ή Τσεσμέ (1917-2018), και τον ονομάζει «συρτό νεοχωρίτικο» (https://www.youtube.com/watch?v=gLpddob6PcE). Παρεμπιπτόντως, το δίδυμο των μουσικών εκείνων συνεργάστηκε με τη Λαϊκή Σκηνή των Κάρολου Κουν, Γιάννη Τσαρούχη, Διονύση Δεβάρη την ίδια χρονιά της ηχογράφησης, παίζοντας παραδοσιακή μουσική της Κρήτης στην παράσταση της Ερωφίλης που ανέβασε ο θίασος στο θέατρο Ολύμπια στην Αθήνα, 20-22 Απριλίου. Η φήμη του Κουφιανού είχε εδραιωθεί ήδη νωρίτερα φτάνοντας και στην Αθήνα. Το 1926 ο Μανόλης Καλομοίρης επισκέπτεται το Κρητικό (σήμερα Βενιζέλειο) Ωδείο Χανίων και ο διευθυντής του Μανόλης Σκουλούδης του επιδεικνύει, ως δείγμα αντιπροσωπευτικό των κρητικών λαϊκών μουσικών, τον Κουφιανό. Το παίξιμό του, όπως φαίνεται, εντυπωσιάζει τον Καλομοίρη. (Μαρτυρία του Γιάννη Αντωνογιαννάκη στο ντοκυμανταίρ Βούλα Νεονάκη, Καιρός για Βαλς, σκηνοθ. Δημήτρης Φραγκιαδουλάκης, μέρος Β΄, παραγωγή Κρήτη TV, 2023. Ειδικά 31΄.30΄΄ – 32΄.45΄΄: https://www.youtube.com/watch?v=s_agCFtvlnU&ab_channel=%CE%9A%CE%A1%CE%97%CE%A4%CE%97TV) Με την έναρξη της δεκαετίας του 1930 ο Κουφιανός καταγράφεται από το Αρχείο Μέλπως Μερλιέ και την ίδια περίπου περίοδο τον ανακαλύπτουν οι Τσαρούχης, Δεβάρης και Κουν. Μια ακόμη αξιοσημείωτη μαρτυρία για τον Κουφιανό υπάρχει στο aga_tape_T024_03, όπου ο Παντελής Μπαριταντωνάκης τον συναντά στα Χανιά να αποτελεί με τη λύρα του την μόνη μουσική συνοδεία ενός καραγκιοζοπαίκτη.
Επιστρέφοντας στην ιστορία και την προέλευση του σκοπού, στην Κίσσαμο είναι γνωστός ως «συρτός σηρικαριανός του Μαριάνου». (https://www.youtube.com/watch?v=So6L3oUcVh4) Έχοντας σαν πρότυπο την παλιά εκτέλεση του Μανόλη Λαγουδάκη που ήδη αναφέραμε (κεφαλιανός συρτός) οι λυράρηδες συνηθίζουν να παίζουν αυτά τα δυο συρτά μαζί (συρτό α΄ και συρτό β΄).
γ) «Πρώτος συρτός χανιώτικος», οργανικό. (Για περισσότερα βλέπε aga_dat_002_03 α΄). Από 3:06 έως 4:05
δ) «Συρτός δεύτερος λουσακιανός» ή «Όρτσες», οργανικό (Για περισσότερα βλέπε aga_dat_002_03 β΄). Από 4:06 έως 4:58.
Το ηχογράφημα αυτό υπάρχει το ίδιο στα aga_dat_002_16 και aga_dat_003_05.
Απομαγνητοφώνηση Φοίβος Ανωγειανάκης:
Ε… οι ίδιοι, Χατζιδάκης Μανιάς. Αποκορωνιώτικα συρτά.
(Μαντινάδες)
1) «Άμετε φέρετε μυρθιές από τον Ψηλορείτη, [άιντες αμάν] ξαναγεννιέται σήμερα [άιντες αμάν αμάν] η λύρα εις τη Κρήτη».
2) «[Ώπα] Η λεβεδιά στον άνθρωπο [αμάν αμάν] μεγάλο χάρισμα ’ναι, [άιντες] σαν την ημέρα τση λαμπρής με τα πολλά κεριά ’ναι».
Σε μια μεγάλη εκδήλωση που διοργάνωσε το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης με θέμα την Παραδοσιακή Μουσική της Κρήτης στις αρχές της δεκαετίας του 1980, παρέστησαν και βραβεύτηκαν για την προσφορά τους στην καλλιέργεια της παραδοσιακής μουσικής του τόπου μια σειρά καλλιτέχνες, ενώ για τους πρωτεργάτες μουσικούς που είχαν πεθάνει τιμητικά βραβεία παρέλαβαν οι συγγενείς τους (Α΄ Συνάντηση Καλλιτεχνών Κρητικής Μουσικής 8 Μαΐου 1982). Η δραστηριότητα αποτελούσε φυσική συνέχεια της ίδρυσης -λίγο νωρίτερα- έδρας Μουσικολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Εργαστηρίου Θεατρολογίας Μουσικολογίας το 1980. Η πρώτη μαντινάδα μοιάζει να αναφέρεται στη συγκεκριμένη εκδήλωση.
